De docent als teamcoach
De docent in het Hoger Onderwijs staat niet langer (alleen maar) voor te dragen. Grote hoorcollegezalen zijn er nog steeds, maar daarnaast staat de docent steeds vaker voor kleinere groepen. Persoonlijk en kleinschalig onderwijs is iets wat universiteiten en hoge scholen nastreven. Daarbij worden studenten vaak zelfstandig aan het werk gezet, het liefst in groepen samenwerkend aan een opdracht. Wat betekent dat voor de docent?
Waar eerst vaardigheden als kennis overdragen, goed kunnen presenteren en inhoudelijke vragen beantwoorden tot de kern van het docentschap behoorde, lijkt dat nu te veranderen. In nieuwe onderwijsvormen is de student namelijk harder aan het werk dan de docent. De student moet immers leren, niet de docent. Dat betekent niet noodzakelijk dat de docent een passieve rol heeft en niks meer te doen heeft. In plaats daarvan betekent het dat de verhouding van de docent tegenover de student verandert. Waar eerst de docent boven de student stond, staat de docent nu veel meer naast de student.
De docent staat als het ware aan de zijlijn mee te kijken en het proces te volgen van de student.
Dat betekent dat de docent meer coacht en begeleidt dan leidt en stuurt. Ook de verantwoordelijkheid van de docent verschuift hierdoor: de docent is niet meer verantwoordelijk voor het resultaat (dat de inhoud van het vak wordt geleerd) maar wel voor het proces dat daartoe leidt. Dit betekent dat de docent een switch moet maken van focussen op de stof naar focussen op de processen die ervoor zorgen dat studenten zelf de inhoud kunnen opnemen.
Één van die belangrijke processen is de manier waarop studenten samenwerken. Studenten worden in allerlei vormen gevraagd om samen te werken aan een opdracht. Zij het in de vorm van probleemgestuurd onderwijs, een simpele groepsopdracht of binnen een community-engaged learning project. Dat samenwerken gaat niet zomaar altijd even goed. We kennen allemaal wel het groepje studenten waarbij er één te weinig doet. Of communicatie die niet lekker verloopt, waardoor het werk niet opschiet. Hier ligt een belangrijke taak voor docenten weggelegd. Niet alleen om te zorgen dat er adequaat met zulke samenwerkingsproblemen wordt omgegaan, maar ook om te zorgen dat deze processen vanaf het begin al in goede banen worden geleid.
De docent krijgt daarmee een nieuwe rol, namelijk die van teamcoach. Een teamcoach helpt een team (of groep) om op zo’n manier samen te werken dat het team zelf successen kan behalen. Dat is voordeling voor zowel student als docent. Studenten krijgen hierdoor positieve ervaringen met samenwerken én voelen zich gesterkt in hun eigen kunnen om te leren. Het kan bovendien voor binding zorgen tussen studenten en voorzien in een sociale behoefte. Voor de docent zijn er ook voordelen, het kan de enorme werkdruk verlagen die er op docenten ligt. Als je eenmaal doorhebt hoe samenwerkingsprocessen verlopen en hoe je die kunt beïnvloeden, kun je in bijna iedere cursus aan de slag. Op de inhoud van een cursus hoef je dan niet meer ingewerkt te worden, omdat de focus verlegd wordt naar procesbegeleiding.
Daarnaast krijgt de functie van docent een nieuwe betekenis. Door de rol als teamcoach op te nemen leid je studenten op tot zelfstandig werkende, kritische burgers die niet individueel, maar juist in samenwerking met anderen tot grote hoogtes kunnen komen. Dat is toch wat de wereld van vandaag én morgen nodig heeft.
Geen ego’s en individuen die de grote vraagstukken als de klimaatcrisis, politieke spanningen en migratieproblematiek kunnen aanpakken, maar teams en samenwerkingsverbanden wel.
Daaraan mogen bijdragen door de rol van teamcoach aan te nemen geeft een nieuw soort voldoening en belang aan je werk als docent. De docent als teamcoach is onmisbaar en het wordt tijd dat we als docent leren om deze nieuwe rol op ons te nemen.
Wil je jezelf deze nieuwe rol van teamcoach aanleren? Download dan het GRATIS e-book Teamcoaching voor docenten.